W tym dniu przeczytałem ważne dla mnie treści w żywocie św. Bazylego:
„Święty Bazyli dla wielkiej świątobliwości swojej, głębokiej nauki i znamienitych zasług jakie położył w Kościele, wielkim przezwany, rodem z Cezarei w Kapadocyi, przyszedł na świat roku Pańskiego 328. Był synem świętego Bazylego i świętej Emilii, wnukiem świętej Makryny która go wychowała, a bratem świętego Grzegorza Biskupa Nissejskiego, świętego Piotra Biskupa Sebasty i świętej Makryny młodszej, której wpływowi przypisywał że i on sam i bracia jego świat opuściwszy, Panu Bogu się poświęcili na wyłączną służbę. Początkowe nauki pobierał w rodzinnem mieście, wymowy i filozofii uczył się w Carogrodzie, a dla wydoskonalenia się w nich udał się do Aten. Tam chodząc do akademii razem ze świętym Grzegorzem późniejszym Biskupem Nazyanzeńskim, zawiązał z nim ścisłą przyjaźń. Obaj ćwiczeniom pobożności oddając się pilnie, i w naukach się kształcąc, Boską chwałę jedynie mieli na celu. Po skończonym tym zawodzie w całej Grecyi, jako najuczeńsi mężowie zasłynęli. Wtedy cesarz Julian, który z nim także w akademii Ateńskiej pobierał nauki, wezwał Bazylego na dwór swój, na którym wielu uczonych trzymał. Lecz Bazyli wiedząc już o jego odstępstwie od wiary, nie przyjął tych zaprosin, i udał się do Egiptu, Palestyny, Syryi i Mezopotamii, w celu przypatrzenia się sposobowi życia zakonników tam będących, gdyż i sam podobny żywot wieść zamyślał. W tej podróży wielu znakomitych filozofów pogańskim i błędami arianizmu zarażonych chrześcijan nawrócił.
Po powrocie swoim, wyświęcony na kapłana, rozdawszy cały majątek jaki był odziedziczył po ojcu, na ubogich, wraz ze świętym Grzegorzem przyjacielem swoim, osiadł na puszczy w Poncie, i wielu towarzyszy do siebie zgromadziwszy, wiódł z nimi życie zakonne według ustaw jakie sam ułożył, a które później stały się Regułą wszystkich tak męzkich jak i żeńskich zakonów na Wschodzie zakładanych, i Bazylego w rzędzie Zakonodawców postanowiły.
Po śmierci Juliana, Walens na tron wstąpiwszy, jako zwolennik arianów chrześcijan prawowiernych okrutnie prześladował. Biskup Cezarei rodzinnego miasta Bazylego, wplątany w sidła arianów, już w wierze chwiać się był zaczął. Inni Biskupi, widząc iż to czyni jedynie z braku dostatecznej nauki, zmusili niejako Bazylego, aby opuścił swoję ukochaną pustynię, a przyszedł w pomoc własnemu Biskupowi, który błędom sekciarzy czoła stawić nie umiał. Jakoż świętą wymową, głęboką nauką i niezmordowaną gorliwością, i Pasterza swojego i jego owce od zguby wyratował, tak słowem jak i pismami, po dziś dzień sławnemi zbijając bluźnierstwa arianów na Bóstwo Chrystusa Pana miotane. Wkrótce potem Euzebiusz, Biskup Cezarejski, żywota dokonał, a Bazyli widząc że lud i duchowieństwo na miejsce zmarłego zamierzają go powołać, ukrył się w miejscu ustronnem, pilnie jednak ztamtąd strzegąc, aby stronnicy ariańscy swojego na stolicę Biskupa nie wysadzili, zalecał i popierał na to Biskupstwo świętego Grzegorza. Lecz w końcu sam od niego wymówić się nie mógł. Uległ woli sąsiednich Biskupów, którzy odniósłszy się w tej mierze do Rzymu, od Ojca świętego rozkaz uzyskali.
Obowiązki biskupie, chociaż ciągle bardzo wątłego był zdrowia, z największą gorliwością spełniał. Naukami, pismami a przede wszystkiem przykładem świątobliwego życia, owczarni swojej służył. W czem, aby mieć pomoc, przyzwał do siebie świętego Grzegorza, który z miłości ku niemu opuścił także puszczę. Z arianami bezustanną toczył wojnę, pomimo iż cesarz Walens, zagorzały ich poplecznik, wielu Biskupów katolickich wygnał, a na ich stolice arianów poobsadzał, a innych bojaźliwszych groźbą i strachem do milczenia pozmuszał. Gdy więc Bazyli, pomimo tego przeciw arianom silnie i stanowczo występował, szerzyć się ich błędom w swojej dyecezyi nie dawał, a wielu już w nie wplątanych z tej zguby wyrwał, ściągnął na siebie zawzięty gniew cesarza. Ten przybywszy do Cezarei, wszystkimi sposobami starał się podejść Bazylego, aby go albo w błędy ariańskie uwikłać, albo przynajmniej od obrony prawdy katolickiej powstrzymać. Widząc zaś że łagodnymi środkami nic wskórać nie może, wysłał do niego Modesta Wielkorządcę, który w imieniu cesarza zagroził mu zaborem dóbr biskupich, następnie wygnaniem, a w końcu męką i śmiercią okrutną. Święty odrzekł mu na to: „Boga raczej niż cesarza słuchać winienem: jeśli mi majętność zabierze, nie zuboży mnie, bo mi dosyć na tych wytartych szatach i kilku księgach; wygnania też się nie boję, bo cała ziemia jest moją, jako Boża, na której wszędzie przytułek znajdę. A i o męki któremi mi grozisz nie stoję, bo one mnie przywieść mogą do pożądanej przeze mnie dla Chrystusa śmierci. Przez nie wyświadczy mi cesarz największe dobrodziejstwo, gdyż mnie prędzej do Boga mego poszle.” Na co gdy rzekł mu Modest: „Nikt mi, gdym w imieniu cesarskim występował, tak zuchwale nie odpowiadał.” – „Boś znać na Biskupa nie natrafił, odpowiedział Święty. W stosunkach naszych z każdym, a tem bardziej, z piastującymi władzę, pokorę, uległość i łagodność okazujemy, lecz gdy nam kto wiarę wydzierać chce, temu śmiało czoło stawimy.”
Cesarz z razu nie nalegał więcej na Bazylego, ale wkrótce uległ intrygom ariańskim, i wskazał go na wygnanie. Lecz gdy przyszło podpisać wyrok, trzy razy pióro się mu psuło, w czem uznając moc Bożą zniszczył wyrok już gotowy.
Wkrótce potem synek cesarski śmiertelnie zachorował. Walens z rozpaczy, gdy modlitwy arianów nic nie pomagały, udał się do Bazylego, który mu powiedział: ,,Wyrzecz się cesarzu błędów ariańskich, a Pan Bóg ci syna na moje modlitwy uzdrowi.” Walens mu to przyrzekł, Święty pomodlił się i dziecko wyzdrowiało; lecz gdy cesarz wracając do swoich błędów arianom kazał je ochrzcić, w ręku ich umarło.
Niewypowiedziane prace, trudy, prześladowania i niebezpieczeństwa przebył ten święty Biskup, rządząc swoją dyecezyą w czasach wielkiego ucisku Kościoła od arianów przez cesarza popieranych, za co zaszczycony został listami Papieża świętego Damaza, który go głównym obrońcą wiary świętej na Wschodzie nazywał. W ścisłych także stosunkach przyjaźni zostawał ze świętym Ambrożym, drugim w owym wieku filarem Kościoła, który poczytywał go za najgorliwszego i najznakomitszego Biskupa owego wieku. Za jego rządów ciężki głód dotknął był Cezareę i cały kraj okoliczny: Święty rozdawszy wszystek swój znaczny majątek, jaki wówczas spadł był na niego po śmierci matki, kazaniami swojemi i przykładem pobudził możniejszych obywateli Cezarei do tak wielkich ofiar, iż lud mało co uczuł tej klęski. Cały oddany obowiązkom swojego Pasterstwa, nie spuszczał z oczów ojcowskich i zakonu przez siebie założonego, który w późniejszych wiekach na całym Wschodzie się rozkrzewił i wysoko zakwitnął. Na Biskupstwie lat tylko ośm zasiadał.
Gdy już blizkim był śmierci, zawezwał pewnego znakomitego i uczonego lekarza Żyda, imieniem Józefa. Mąż Boży bardzo go lubił, często w rozprawach jakie z nim miewał, pociągał go do wiary katolickiej, i pomimo jego oporu, przepowiedział mu że chrześcijaninem zostanie, a nawet z rąk jego Chrzest święty przyjmie. Żyd ten wezwany do chorego Biskupa oświadczył iż żadnej nadziei nie ma, i że śmierć za chwilę nastąpi. Usłyszawszy to Bazyli rzekł mu: „Nie wiesz, co mówisz. Ja póty nie umrę aż cię ochrzczę.” – „Słończe nie zajdzie, odpowiedział lekarz, a umrzesz mój drogi panie.” – „A jeżeli do jutra żyć będę, co powiesz?” rzekł biskup – „O życie się zakładam, odparł znowu żyd, że to nie nastąpi.” – „Życia nie trać, powiada Biskup, lecz żyj Chrystusowi.” Zrozumiał Józef o co idzie, i przyrzekł Świętemu że się ochrzci jeśli zakład przegra. Bazyli zaczął się modlić, aby mu Bóg życia przedłużył dla pozyskania tej duszy, i Pan go wysłuchał. Przebył noc spokojną, a nazajutrz Żyd upadł mu do nóg widząc cud wyraźny, i oświadczył że chce zostać chrześcijaninem. Bazyli wstał z łoża o swej mocy, poszedł do kościoła, ochrzcił lekarza z całą jego rodziną i wszystkimi domownikami, odprawił Mszę świętą, przeżegnał w kazaniu lud zebrany, i polecił im nowonawróconych, a przed wieczorem dnia tegoż, było to zaś 1 stycznia roku Pańskiego 378, oddał Bogu ducha.
POŻYTEK DUCHOWY
Otóż jak święci Pańscy i na łożu śmiertelnem złożeni znajdują jeszcze siły, gdzie idzie o pozyskanie Panu Jezusowi duszy przez Niego odkupionej. Czy czujesz w sobie chociaż trochę tej świętej gorliwości o zbawienie bliźnich? A przede wszystkiem czyś nią ożywiony względem osób od ciebie zależących, lub o których zbawienie miłość chrześcijańska nakazuje ci szczególnie się troszczyć.
