23 lutego 2024 roku
W tym dniu przeczytałem ciekawe treści w książce pt. ,,Zakazana polskość świętego Piusa X”:
,,W tym momencie oddajmy głos. Ks. kard. Janowi Puzynie, najważniejszemu uczestnikowi konklawe. Sporządził on własnoręczną notatkę o dramaturgii tego wydarzenia i jego końcowym wyniku. Nie mógł jej znać ani ks. S. Momidłowski, ani pismo ,,Katolik”, relacjonujące z dnia na dzień przygotowania do konklawe, jego przebieg i wynik końcowy. Odnaleziono ją wiele lat później w Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej na Wawelu, a opublikował ks. Jacek Urban. Do tego momentu za najbardziej dokładne źródło uznawano relację kardynała Puzyny przekazaną ks. Edwardowi Komarowi. Zapis kard. J. Puzyny był lakoniczny, utrzymany w stylu starych telegramów. Ujawni zakulisowe zabiegi w ciszy kardynalskich pomieszczeń, przypominając siłowe przeciąganie liny. Oto notatka kard. Puzyny:
,,Ku wiecznej pamięci – dla wyświecenia prawdy.
Konklawe rozpoczęliśmy dnia 31 lipca 1903 w piątek o godzinie 5-tej od Veni Creator w Kaplicy Paulińskiej, skąd udaliśmy się parami do Kaplicy Sykstyńskiej, gdzie przemawiał kard. Oreglia. Przysięga – adoracja Najświętszego Sakramentu, wieczerza wspólna, pod nr 34, widok na plac św. Piotra.
1 sierpnia. Medytacja w kaplicy Paulińskiej o 7-mej wspólna Komunia św. w kaplicy Sykstyńskiej. Mszę św. miał kard. Seratino Vanutelli, o 9.30 posiedzenie – modlitwa, wylosowanie skrutatorów, infirmorów, głosowanie, rodzaj przysięgi, złożenie kartek, z głosem do kielicha. Kard. Rampolla 27, Gotti 17, Sarto 7. Kard. Oreglia zapowiedział, że akcesu nie będzie. Zebranie 7 kardynałów u mnie. Adoracja Najświętszego Sakramentu w kaplicy Paulińskiej, brewiarz. O 16.30 wspólne posiedzenie: R[ampolla] 29, G[otti) 16, S[arto] 10. Byłem u kard. Oreglii zwracałem [uwagę] na niewłaściwą kandydaturę R[ampolli]. Kard. Or[eglia] jest za G[ottim]. U mnie narada, mam w niedzielę rano być u kard. Oreg[lii] i oddać protest-ekskluzywę rządu przeciw wyborowi R[ampolli].
2 sierpnia, niedziela. Miałem Mszę św. o 6.15 w kaplicy Paulińskiej przed ołtarzem Najświętszej Maryi Panny. Byłem u kard. Oreg[lii], który odmówił przyjęcia pisma protestującego (veto) przeciw wyborowi R[ampolli], później odwiedziłem kard. Ramp[ollę], któremu powiedziałem, że wniosę protest przeciw jego wyborowi. Byłem u abp. Mer[r]y de la Vall. Msza św. w kaplicy Sykstyńskiej. Posiedzenie R[ampolla] 29, G[otti] 9, S[arto] 21. Po ogłoszeniu wyniku głosowania odczytałem deklarację z protestem (veto) przeciw wyborowi kard .Ramp[olli]. Wielu kardynałom poddawałem myśl, że przyszły Papież winien być pobożny, wielkiego serca dla wszystkich narodów, rozumiejący pracę biskupa diecezjalnego: małe, wielkie seminaria, misje, wizyta pasterska. Polityka środek – nigdy cel rządów. Posiedzenie o 17 godzinie. Kardynał Perraud wystąpił z mową przeciw wniesionej ekskluzywie. R[ampolla] 30, S[arto] 24, G[otti] 6, Oreg[lia] 2. Poznałem kard. Sarto.
3 sierpnia, poniedziałek. Msza św. o 6-tej w kaplicy Paulińskiej. Posiedzenie o 9.30 – przemówienie R[ampolli] przeciw mej deklaracji. Nin nie wspomniał w przemówieniu, że poprzednio byłem u niego – mały człowiek. Agitacja za kard. R[ampollą] (Vives, Mathieu, Steinhuber). S[arto] 27, R[ampolla] 24. Kardynał Sarto w ładnym, ciepłym przemówieniu dziękuje za oddane mu głosy, wyboru nie przyjmuje. Poszedłem z kard. Sarto do Kaplicy Paulińskiej. Posiedzenie o 17. S[arto] 35, R[ampolla] 16, G[otti] 7. Kard. Satolli oznajmił, że kard. S[arto] wybór przyjmie. Byłem u kard. Koppa i Fischera.
4 sierpnia, [wspomnienie] św. Dominika. Msza św. w Kaplicy Paulińskiej. O 9.30 w kaplicy Sykstyńskiej; posiedzenie. S[arto] 50, R[ampolla] 10, G[otti] 2. Kardynał Sarto poszedł się ubrać w białą sutannę. Oznajmił, że obiera imię Piusa X. Zaraz w kaplicy Sykstyńskiej złożyliśmy hołd Piusowi X, który poprzedzony przez kardynałów dał z logii bazyliki benedykcję do wnętrza bazyliki św. Piotra zebranym wiernym. Głos ładny, silny. Poczem godzinę w kapie jedwabnej, fioletowej składaliśmy hołd po raz drugi w kaplicy Sykstyńskiej Piusowi X (w kapie czerwonej i mitrze). Ściskał i błogosławił. Na sesjach w czasie konklawe kardynałowie byli ubrani we fioletową sutannę, mucet.
4 sierpnia o godzinie 6.30 wyjechaliśmy z Watykanu”.
*
,,Jakiemi uczuciami przejętem było serce Piusa X dla Wenecyan, dowodem najlepszym pierwsze spotkanie się z nimi zaraz po wyborze. Jeszcze w dzień wyboru, wieczorem, udała się z Wenecyi do Rzymu deputacya duchowieństwa, przedstawicieli stowarzyszeń katolickich i przyjętą została przez Ojca św. mimo jego znużenia, niedługo po swojem przybyciu. Wzruszającą była ta chwila, gdy papież zobaczył u stóp swoich świadków dziewięcioletniej swej pracy w ukochanej stolicy weneckiej; jak opowiada naoczny świadek, proboszcz kościoła ,,dwunastu Apostołów” we Wenecyi, pierwszem powitaniem było – długie łkanie i płacz serdeczny; pierwszy przyszedł do siebie papież i jak ojciec do dzieci odezwał się : ,,złóżcie tę ofiarę, jak i ja musiałem ją złożyć. Módlcie się za mną, bo ciężkim jest krzyż, który Bóg złożył na me ramiona. Wiecie o tem dobrze, jak was kocham. Błogosławię was, wasze rodziny, błogosławię ubogich i chorych”. Ostatnie słowa mógł wyrzec tylko człowiek, którego troską główną przez lata długie stanowili ubodzy, chorzy, opuszczeni”.